Hangi Maddeler Sürtündüğünde Elektriklenir (Sürtünme Serileri)

Hangi Maddeler Sürtündüğünde Elektriklenir

Bu yazıda sürtünme ile elektriklenen cisimlerin hangi yükle yüklenebileceklerini öğreneceksiniz.

A- Sürtünme ile Elektriklenme Nedir

Sürtünen yüzeyler arasında negatif (-) yüklerin alışverişi sonucu sürtünme ile elektriklenme meydana gelir. Sürtünen yüzeylerden elektron (- yük) veren pozitif, alan ise negatif yükle yüklenmiş olur.
Sürtünme ile elektriklenmede cisimler arasında alınan ve verilen yükler eşittir.

Cam çubuk ipek kumaşa sürtüldüğünde cam (+), ipek kumaş (-) yükle yüklenir.
Ebonit çubuk yün kumaşa sürtüldüğünde ebonit (-), yün kumaş (+) yükle yüklenir.

Cam, ebonit, plastik gibi maddeler elektrik yalıtkanıdır. Bu maddeler sürtünme ile elektriklendiğinde yalnızca sürtünen yüzeyler elektrikle yüklenir. Bu yükler başka yerlere geçmez.

Metallerde elektrik yükü ile yüklenebilir. Metaller elektrik iletkeni oldukları için üzerindeki yükleri başka yerlere iletebilir. Bu nedenle yalıtılmamış metallere temas edildiği zaman üzerindeki yükü boşaltır. Yalıtkan sapı olan bakır çubuk kürke sürtüldüğünde elektrikle yüklenir. Küçük kağıt parçalarını kendine çeker.

B- Sürtünme serileri

1757 yılında John Carl Wilcke sürtünme ile elektriklenme deneyleri yaptığında hangi maddeler arasında elektriklenme gerçekleşebileceğini listeledi.

Aşağıdaki listede alt taraftaki maddeler üst taraftaki maddelere sürtüldüğünde aralarında elektriklenme gerçekleşir.

Aralarındaki mesafe ne kadar fazla ise elektriklenme de o kadar iyi gerçekleşecektir.

Aşağıdaki listeden hangi maddeler arasında elektriklenme meydana gelebileceğini bulabiliriz.


POZİTİF ELEKTRİK YÜKÜ
Poliüretan köpük
Saç, yağlı cilt

Naylon, Kuru Deri

Cam

Akrilik, Plastik Cam

Deri

Tavşan Kürkü

Kuvars

Mika

Evrenpulu

Kedi Kürkü

İpek

Alüminyum

Kağıt (Az pozitif yük)

Pamuk

Yün (Yüksüz)

0

Çelik (Yüksüz)

Odun (Az negatif yük)

Kehribar

Mühür mumu

Polistiren

Balon

Reçine

Sert kauçuk

Nikel, Bakır

Sülfür

Pirinç, Gümüş

Altın, Platin

Asetat, Bitkisel İpek

Sentetik Kauçuk

Polyester

Styrene and Polistren

Orlon

Plastik Örtü

Polietilen (Selobant gibi)

Polipropilen

Vinil (Polivinil Klorür)

Silikon

Teflon

Kauçuk Silikon

Ebonit

NEGATİF ELEKTRİK YÜKÜ

Not: Metaller arasında elektriklenme yok denecek kadar azdır.

Kaynak: wikipedi