<== 5.Sınıf Konularına geri dön
Ortaokul 5.SINIF ==> 2. ÜNİTE: Kuvveti Tanıyalım ==> Sürtünme Kuvveti
Öğrenme Çıktıları
FB.5.2.3.1. Sürtünme kuvvetinin çeşitli ortamlardaki etkilerine yönelik genelleme yapabilme
a) Sürtünme kuvveti ile ilgili günlük yaşamdan ön bilgilerini kullanarak örüntü oluşturur.
b) Sürtünme kuvvetinin çeşitli ortamlardaki etkilerine yönelik genelleme yapar.
FB.5.2.3.2. Günlük yaşamda sürtünmeyi artırma veya azaltmaya yönelik bilimsel bir model tasarlayabilme
a) Sürtünmeyi artıran ve azaltan durumları gözlemlemek için model önerir.
b) Sürtünmeyi artıran ve azaltan durumlara ilişkin gözlemleri sonucunda modelini geliştirir.
KONU: Sürtünme Kuvveti
A- Sürtünme kuvveti nedir
Hareketli cisimlerle temas ettiği yüzey arasında gerçekleşen, cismin hareketini zorlaştıran etkiye "sürtünme kuvveti" denir. Topa vurduğumuzda topun bir süre sonra durması, bisikleti zorlanarak sürmemiz sürtünme kuvvetinden kaynaklanır.Sürtünme kuvvetinin özellikleri
- Sürtünme kuvveti genellikle hareket yönüne zıttır.
- Sürtünme kuvveti temas gerektiren bir kuvvettir.
- Hareket eden cisimleri yavaşlatır ve durdurur.
- Duran cisimlerin hareket etmesini zorlaştırır.
- Cisimleri hareket ettirebilmek için sürtünme kuvvetini yenmek gerekir.
- Sürtünme kuvveti pürüzlü yüzeylerde daha fazla, kaygan yüzeylerde azdır.
- Sürtünme kuvveti yüzeyin cinsine bağlı olarak değişir.
- Sürtünme kuvveti cisimleri hareket ettirmez.
- Tamamen pürüzsüz bir yüzey yoktur.
Pürüzlü Yüzeyler
Yüzeyinde girinti ve çıkıntıları fazla olan yüzeyler pürüzlü yüzeylerdir.
Pürüzlü yüzeylerde sürtünme kuvveti fazladır.
Zımpara kağıdı, halı, toprak, çakıl, çim saha gibi yüzeyler pürüzlü yüzeylerdir.
Kaygan Yüzeyler
Yüzeyinde girinti ve çıkıntısı az olan yüzeyler pürüzsüz (kaygan) yüzeylerdir.
Kaygan Yüzeyler
Yüzeyinde girinti ve çıkıntısı az olan yüzeyler pürüzsüz (kaygan) yüzeylerdir.
Pürüzsüz yüzeylerde sürtünme kuvveti azdır.
Cam, buz, porselen, cilalı tahta, mermer kaygan yüzeylere örnek verilebilir.
Sürtünme kuvvetini azaltmak için yüzeyler pürüzsüz hale getirilir.
Cisimlerin altına tekerlek takılması sürtünme kuvvetini azaltır.
Makinelerin yağlanması sürtünme kuvvetini azaltır.
Su sürtünme kuvvetini azaltır. Islak zeminlerde kayarak düşebiliriz.
Kar ve buz sürtünme kuvvetini azaltır. Kışın arabaların tekerlerinin kaymasını engellemek için kış lastikleri ve zincir kullanılır.
Örnek
Uzaktan kumandalı oyuncak arabamızı halı üzerinde ve tahta parke üzerinde sürelim.
Arabamız hangi yüzeyde daha hızlı gitmektedir?
Tahta yüzeyde daha hızlı hareket ettiğini gözlemleriz, halı üzerinde pürüz daha fazla olduğu için sürtünme kuvveti fazla olur. Arabamız daha yavaş ilerler.
Sürtünme kuvvetinin artırılması ve azaltılmasına örnekler için tıklayınız.
Sürtünme kuvvetinin olumlu ve olumsuz etkilerine örnekler için tıklayınız
Hava direnci cisimlerin havadaki hızını azaltır.
Havadaki cisim ne kadar büyükse sürtünme kuvveti o kadar fazla olur.
Havada direncini azaltmak için özel tasarım araçlar yapılır.
Hava direncine örnekler
Sudaki sürtünme kuvvetine su direnci denir.
Su direnci, su içerisinde hareket eden cisimlerin hareketini zorlaştırır.
Su direncinin azaltılmasına örnekler
Not: Su direnci hava direncinden daha fazladır.
Soru 1: Kışın kar üzerinde güvenle yürümek için neler yapılmalıdır?
Soru 2: Ali odasındaki dolabın yerini değiştirmek istiyor. Fakat uyguladığı kuvvet bunun için yeterli değil. Ali'nin dolabı hareket ettirebilmesi için ne yapması gerekir?
Soru 3: Yağlı güreşte yağlanma, güreşi nasıl değiştirir?
Soru 4: Kapı menteşeleri neden yağlanır?
Soru 5: Futbol oynayan Emre topa durduktan sonra topun biraz ilerledikten sonra durduğunu görüyor. Topun durmasının sebebi nedir?
Soru 6: Soğuk bir kış günü elleri üşüyen Eslem ellerini nasıl ısıtabilir?
Sürtünme Kuvveti Konu Anlatımı İndir
Sürtünme kuvvetini azaltmak için yüzeyler pürüzsüz hale getirilir.
Cisimlerin altına tekerlek takılması sürtünme kuvvetini azaltır.
Makinelerin yağlanması sürtünme kuvvetini azaltır.
Su sürtünme kuvvetini azaltır. Islak zeminlerde kayarak düşebiliriz.
Kar ve buz sürtünme kuvvetini azaltır. Kışın arabaların tekerlerinin kaymasını engellemek için kış lastikleri ve zincir kullanılır.
Örnek
Uzaktan kumandalı oyuncak arabamızı halı üzerinde ve tahta parke üzerinde sürelim.
Arabamız hangi yüzeyde daha hızlı gitmektedir?
Tahta yüzeyde daha hızlı hareket ettiğini gözlemleriz, halı üzerinde pürüz daha fazla olduğu için sürtünme kuvveti fazla olur. Arabamız daha yavaş ilerler.
Sürtünme kuvvetinin artırılması ve azaltılmasına örnekler için tıklayınız.
B- Sürtünme kuvvetinin etkileri
- Sürtünme kuvvetinin olumlu ve olumsuz etkileri vardır.
- Sürtünme kuvveti elbiselerimizi, ayakkabılarımızı aşındırır.
- Yazı yazabilmemiz, ayakta düşmeden durabilmemiz sürtünme kuvveti ile olur.
- Makine parçalarının aşınmasını engellemek içinde yağlanması sürtünmeyi azaltmak için yapılır.
- Buzdolabının tekerlekli olması sürtünme kuvvetini azaltır.
- Araçlara takılan kışlık lastiklerin sürtünmeyi artırıcı, yazlık lastiklerin sürtünmeyi azaltıcı desenleri vardır.
- Kibritin, çakmağın yanması sürtünme sonucu oluşan kıvılcımla gerçekleşir.
Sürtünme kuvvetinin olumlu ve olumsuz etkilerine örnekler için tıklayınız
C- Havadaki sürtünme kuvveti (Hava direnci)
Havadaki sürtünme kuvvetine hava direnci denir.Hava direnci cisimlerin havadaki hızını azaltır.
Havadaki cisim ne kadar büyükse sürtünme kuvveti o kadar fazla olur.
Havada direncini azaltmak için özel tasarım araçlar yapılır.
Hava direncine örnekler
- Otomobil, bisiklet ve motosiklette hava direncini azaltan özel tasarımlar vardır.
- Paraşütün geniş yüzeyli olması hava direncini artırır.
- Uçakların uç kısmının sivri olması hava direncini azaltır.
 |
| Savaş uçağının hava direncini azaltan tasarımı |
 |
| Havadaki sürtünme kuvvetini azaltıcı kask |
Aerodinamik Nedir
D- Sudaki sürtünme kuvveti (Su Direnci)
Sudaki sürtünme kuvvetine su direnci denir.
Su direnci, su içerisinde hareket eden cisimlerin hareketini zorlaştırır.
Su direncinin azaltılmasına örnekler
- Balıkların pullu olması,
- Gemilerin önünün "V" şeklinde yapılması,
- Yüzücülerin özel üretilmiş mayo ve bone kullanması,
- Balıkların kaygan sıvıyla kaplı olması,
- Yüzücülerin suya atlarken ellerini birleştirmeleri,
- Balıkların oval yapılarının olması,
 |
| Yüzücülerin ellerini birleştirmesi, özel üretilmiş bone ve mayo kullanması su direncini azaltır. |
Not: Su direnci hava direncinden daha fazladır.
Sürtünme Kuvveti Kısa Videolar
Sürtünme Kuvveti Konu Anlatım Videosu
Örnek Sorular
Soru 1: Kışın kar üzerinde güvenle yürümek için neler yapılmalıdır?
Soru 2: Ali odasındaki dolabın yerini değiştirmek istiyor. Fakat uyguladığı kuvvet bunun için yeterli değil. Ali'nin dolabı hareket ettirebilmesi için ne yapması gerekir?
Soru 3: Yağlı güreşte yağlanma, güreşi nasıl değiştirir?
Soru 4: Kapı menteşeleri neden yağlanır?
Soru 5: Futbol oynayan Emre topa durduktan sonra topun biraz ilerledikten sonra durduğunu görüyor. Topun durmasının sebebi nedir?
Soru 6: Soğuk bir kış günü elleri üşüyen Eslem ellerini nasıl ısıtabilir?
Sürtünme Kuvveti Konu Anlatımı İndir
Diğer Konular
- 5.Sınıf Sürtünme Kuvveti Test
- 5.Sınıf Sürtünme Kuvveti Çalışma Kağıdı
- 5.Sınıf Sürtünme Kuvveti Doğru Yanlış Soruları-1
- 5.Sınıf Sürtünme Kuvveti Doğru Yanlış Soruları-2
- 5.Sınıf Sürtünme Kuvveti Konusu Çözümlü Sorular
- Sürtünme Kuvvetinin Olumlu ve Olumsuz Etkileri
- Sürtünme Kuvvetinin Artırılması ve Azaltılmasına Örnekler
- Sürtünme Kuvveti Nelere Bağlıdır
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder